ایزو
1-شناسایی فرآیند های اصلی سازمان و تعیین ارتباط آنها با یکدیگر:
مانند فرآیند خرید،فرآیند تولید و ارائه خدمات،فرآیند فروش و ارتباط با مشتری و .....
2-الزاماتی مربوط به مستند سازی شامل
تدوین خط مشی و اهداف برای سیستم مدیریت کیفیت
یک نظامنامه که بیان کننده نحوه پاخگویی سازمان به الزامات سیستم مدیریت کیفیت بصورت کلی و دامنه کاربرد سیستم میباشد.
روشهای اجرایی و مستندات مورد نیاز پشتیبان مانند فرم ها،دستورالعمل ها،آئین نامه ها و ....
سوابقی که اثبات کننده اجرای سیستم میباشد.
نحوه کنترل مستندات سازمان و کنترل سوابق
3- الزامات مدیریتی شامل
تعهد مدیریت به کیفیت و مشتری مداری
مشخص کردن اهداف و خط مشی در سازمان
سازماندهی و ساختار سازمانی و مشخص کردن مسئولیت ها و اختیارات
تعریف کنترل های مناسب مدیریت و بازنگری مدیریت
4-مدیریت منابع
شامل نحوه تامین منابع به ویژه
نیروی انسانی و نحوه اطمینان از صلاحیت آنها
زیر ساخت ها مانند تاسیسات،ماشین آلات و تجهیزات پشتیبانی
محیط کار ایمن و مناسب و نگهداری مناسب آنها
5-الزاماتی در ارتباط با نحوه تولید
طرح ریزی پدید آوری محصول و مراحل مربوط به آنها
نحوه ارتباط با مشتری و فرآیند های فروش
سیکل طراحی و توسعه محصول و فرآیند
نحوه انجام خریدها و ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان
استاندارد ISO 14001
محیط زیست میراث گذشتگان نیست امانت آیندگان نزد ماست
تاریخچه استانداردهای سری ISO14001
ایرانیان از دیرباز بر اساس آموزه های زرتشت به طبیعت احترام می گذاشتند بر اساس نوشته هردوت در حدود 2200 سال قبل ایرانیان هرگز عناصر چهار گانه مقدس خود شامل آب ، هوا ، خاک و آتش را آلوده نمی کردندو آن را گناهی بزرگ می دانستند . اگر یک پارسی می خواست دست خود رابشوید هرگز دست آلوده خود را وارد آب رودخانه ها و یا چشمه نمیکرد بلکه مقداری آب برداشته و دست خود را درکنار رود یا چشمه می شست .
اما انسان در طی قرن بیستم بیشترین صدمه را به محیط زیست وارد کرده است . با هشدار اندیشمندان اولین قدم ها برای جلو گیری از آلودگی و حفظ محیط زیست در 1964 و توجه جهانی به و ضعیت محیط زیست بیانیه کنفرانس جهانی محیط زیست انسانی موسوم به بیانیه استکهلم در 1972 با شعار تنها یک کره مسکونی در26 اصل صادر شد. درهمان سال سازمان حفاطت از محیط زیست ایران با تغییر ساختار سازمان شکاربانی و نظارت بر صید ایجاد شد .
درسال 1989 قطعنامه حفاظت از آب و هوا در چهل وچهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد.
پس از آن بیانیه ریو معروف به دستور کار 21 در سال 1992 در کنفرانس بین المللی محیط زیست و توسعه صادر شد.
در 6 آوریل 1992 موسسه استاندارد بریتانیا BSI استاندارد BS 7750 تحت عنوان سیستم مدیریت محیط زیست منتشر کرد که تا آوریل 1993 اجرای آزمایشی آن پایان یافت و در سال 1994 نسخه نهایی آن برای صدور گواهینامه مدیریت EMS توسط شرکتهای گواهی دهنده CB صادر شد. سایر کشور ها نیز بلافاصله اقدام به استاندارد هایی شبیه آن نمودند مثلا فرانسه استاندارد AFNOR 30-200 و ایرلند جنوبی استاندارد IS 310 را منتشر و اجرا کرد.
سازمان جهانی استاندارد سازی در سال 1993 با تشکیل کیته فنی 207 تحت ریاست کشور کانادا اولین گام را برای تدوین یک استاندارد جهانی مدیریت محیط زیست EMS برداشت و در سال 1996 اولین سری این استاندارد ها را تحت عنوان ایزو14001 منتشر نمود .
در سال 2004 استاندارد ISO 14001 برای اولین بار مورد ویرایش قرار گرفت ، اما استاندارد ISO 14001 : 2004 تفاوت زیادی با استاندارد ISO 14001: 1996 نداشت و بیشتر به شفاف سازی و انطباق با استاندارد ISO9001 پرداخته بود .
کمیته TC 207 اقدام به تدوین استانداردهای زیست محیطی سری ISO 14000 به تعداد 22 استاندارد نموده که بخشی از آن به شرح ذیل می باشد :
استاندارد ISO 14001 سیستم مدیریت زیست محیطی
استاندارد ISO 14004 راهنمایی و الزامات برای بهبود عملکرد سیستم مدیریت محیط زیست
استاندارد ISO 14010 ممیزی زیست محیطی شامل اصول کلی ISO/CD 14010 روشهای اجرایی ISO 14011 – 1 ضوابط ISO 14012
استاندارد ISO 14044 راهنمای ارزیابی چرخه حیات محصول
ارزیابی چرخه حیات استاندارد ISO 14040
استاندارد ISO 14048 فرمت مستند سازی ارزیابی چرخه حیات محصول
استاندارد نشانه گذاری محیط زیست ISO 14020
استاندارد نشانه گذاری زیست محیطی ادعای زیست محیطی اعلام شده توسط سازمان ISO 14021
استاندارد علائم نشانه گذاری زیست محیطی ISO 14022
استاندارد علائم نشانه گذاری زیست محیطی آزمایش و روشهای تایید ISO 14023
استاندارد ارزیابی عملکرد محیط زیستی ISO 14031
ISO 14050 اصطلاحات و تعاریف محیط زیست
استاندارد ISO 14060 راهنما در مورد جنبه های زیست محیطی در استانداردهای محصول
استاندارد ISO 14062 جنبه های زیست محیطی در طراحی و توسعه محصول
لازم به ذکر است در حال حاضر استاندارد ISO 19011 برای ممیزی سیستم های مدیریت کیفیت و محیط زیست مورد استفاده قرار می گیرد .
الزامات اساسی استاندارد های EMS و ISO 14001
الزامات استانداردهای مدیریت زیست محیطی EMS از جمله ایزو 14001 شامل موارد ذیل است :
شناسایی نیازمندی های قانونی
شناسایی جنبه ها اثرات و خسارت های زیست محیطی
ارزیابی و مستندسازی موارد محیط زیستی
ارزیابی عملکرد در برابر استاندارد ها و قوانین و استانداردهای درون سازمانی
روشهای اجرایی و رویه های زیست محیطی
شناسایی خط مشی ها و روش های اجرایی مربوط به مسائل زیست محیطی در مورد پرسنل ، پیمانکاران و خریدها
بازخور بررسی مشکلات قبلی زیست محیطی
مزایای استاندارد های EMS و ISO 14001
کاهش هزینه ها به علت مدیریت منابع
جلوگیری از آلودگی محیط زیست
حفظ منابع طبیعی
ایمنی و بهداشت
مدیریت پسماندها
کاهش مصرف منابع
بازیافت
توسعه پایدار
اثبات تعهد سازمان به مسئولیت اجتماعی
رعایت مقررات و قوانین
ساختار استاندارد ISO14001:2004 :
استاندارد ایزو 14001 براساس چرخه PDCA تدوین شده
فاز طراحی
در اولین گام سازمان اقدام به بررسی وضع موجود نموده پس از آن یا توجه به نتایج بدست آمده مدیریت خط مشی زیست محیطی را تدوین میکند پس از تدوین خط مشی ریست محیطی نوبت به طرح ریزی سامانه مدیریت می رسد در این فاز
شناسایی جنبه ها و پیامد های زیست محیطی
شناسایی الزامات قانونی و مقررات محیط زیستی 
ارزیابی جنبه ها و پیامد ها
تدوین اهداف کلان وخرد و برنامه های زیست محیطی
فاز اجرا و عملیات شامل موارد ذیل می باشد:
منابع، وظایف، مسئولیت و اختیار
صلاحیت، آموزش و آگاهی
ارتباطات
مستندسازی
کنترل مستندات
کنترل عملیات
واکنش و آمادگی در شرایط اضطراری
فاز بررسی
پایش واندازه گیری
ارزیابی انطباق
عدم انطباق، اقدام اصلاحی و اقدام پیشگیرانه
کنترل سوابق
ممیزی داخلی
بازنگری مدیریت
OHSAS18001 چیست ؟
«سلامتی تاجی است زرین بر سر افراد سالم که تنها بیماران قادر به دیدن آن هستند»
OHSAS سرواژه ( Occupational Health and safety Assessment series ) به معنی سری ارزیابی
ایمنی و بهداشت حرفه ای می باشدکه شامل استاندارد های OHSAS18001 و OHSAS18002 بوده که نیازمندیهایی
را برای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای مانند استاندارد های مشابه BS 8800 , ISA 2000 , AS4801 و ...
بیان می دارد تا سازمان را قادر سازد تمام ریسکهای ایمنی و سلامت حرفه ای خود را تحت کنترل در آورده و کارآئی آن را بهبود بخشد.
اهداف OHSAS 18001 عبارت است از :
1- ارتقاء و حفظ بالاترین درجه سلامتی جسمی – روحی و اجتماعی برای تمام ذینفعان
2- پیشگیری از خروج کارگران از شغلشان بدلیل شرایط کاری
3- محافظت کارکنان و سایر ذینفعان در مقابل ریسک های منتج از فاکتورهای مضر سلامتی
4- نگهداری کارکنان در محیط کاری که شرایط فیزیکی و روانی آن پذیرفته شده باشد.
5- جلوگیری از آسیب هایی که عوارض آن در دراز مدت ظاهر می شود برای پرسنل ، همسایگان ، بازدید کنندگان و... .
چرا OHSAS18000 استاندارد ISO 18000 نیست ؟
این OHSAS 18000 ایزو نمی باشد چون از یک سو کشورهای مختلف در سازمان جهانی استانداردسازی در مورد مفاد
آن توافق نداشتند و از سوی دیگر سندیکاهای کارگری با آن مخالفت داشتندچون معتقد هستند که این استاندارد ها
نمی تواند تا آن حد کامل باشد تمام الزامات را برای سلامت و ایمنی تامین کنند و ممکن است مورد سواستفاده قرار گیرند.
ضرورت پیاده سازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای
در محیط های کاری عوامل وجود دارند که می توانند سلامتی و بهداشت تن و روان آدمی را در معرض خطر قرارداده و آنرا دچار
بیماری و یا حادثه سازند ، و چنانچه کنترل این عوامل در یک چهارچوب و قالب سیستماتیک و منظمی انجام نگیرد هر اقدامی
ولوگسترده باز هم عقیم خواهد ماند و اکنون OHSAS 18000 ( سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای ) آمده است تا
قالبی را برای سازمان از این حیث فراهم آورد.
مزایای پیاده سازی OHSAS 18001
پیاده سازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای مزایایی در پی دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- نگرش طرح ریزی شده و مستند در رابطه با سلامت و ایمنی
- ساختار روشن و واضح مدیریت ایمنی و بهداشت کار که مشخص کننده محدوده مسئولیتها می باشد
- افزایش آگاهی و دانش کارکنان در ارتباط با موارد ایمنی و بهداشت
- ایجاد محیطی امن و سالم
- کاهش ریسک حوادث و بیماریهای شغلی
- کاهش زمان تلف شده در اثر بیماری و صدمات وارده به کارکنان
- رعایت قوانین و مقررات مربوطه که موجب کاهش هزینه های صرف شده برای پرداخت خسارات و پرداخت جریمه های احتمالی می شود
- اثبات ارزش و جایگاه کارکنان وسایر انسان ها به عنوان مهم ترین سرمایه جامعه
عنوان مقاله : ISO 22000:2005 جانشین HACCP در صنایع غذایی و کارخانجات آرد |
|
چاپ شده: در نشریه صنعت آرد و غذا |
|
تاریخ چاپ : شماره 10 - دی و بهمن 1385 |
|
نوشته شده توسط : دکتر امیر رضا جوادی |
HACCP :
با توجه به نقش و اهمیت غذا در سلامتی انسان و افزایش روز افزون استفاده از مواداولیه و غذای آماده ، ضرورت ایجاد یک سیستم برای حفظ سلامت مواد غذایی بیش از پیش احساس می شد.
اصول اولیه سیستم ایمنی مواد غذایی HACCP برای اولین بار در دهه پنجاه میلادی در امریکا تدوین گردید و بوسیله موسسه ملی هوا و فضا آمریکا NASA با کمک شرکت billsbury تدوین و در پروژه اعزام انسان به فضا مورد استفاده قرار گرفت .
این سیستم به مرور تکمیل شد و به صورت یک آیین کار قرار گرفت که مشتمل بر 7 گام اجرایی برای شناسایی و حذف خطراتی بود که سلامت و ایمنی مواد غذایی را تهدید می کرد.
اصول بکار رفته در این آیین کار بعدها مختصر تغییراتی بوسیله FDA به عنوان سیستم تجزیه تحلیل خطر ، کنترل نقطه بحرانی Hazard Analysis Critical Control Point در دهه 90 میلادی معرفی شد.
اصول 7 گانه HACCP عبارت است از :
1- تجزیه و تحلیل خطر: یعنی شناسایی کلیه خطرات فیزیکی ، شیمیایی و میکروبی که در مراحل مختلف تولید امکان وقوع دارد .
2- تعیین نقاط کنترل بحرانی (CCP) : منظور از نقطه کنترل بحرانی نقطه ای است که باید در آن کنترلهای لازم به منظور پیشگیری یا حذف خطرات مربوط به ایمنی غذا ، یا کاهش آنها به سطح قابل قبول صورت گیرد .
3- تعیین حد و حدود بحرانی: منظور تعیین حد قابل قبول برای هر یک از نقاط بحرانی و مشخصه کنترلی می باشد .
4- برقراری سیستمی برای پایش نقاط بحرانی CCP : تعیین مسئولیت و روش ها و نحوه کنترل نقاط کنترل کنترل بحرانی .
5- انجام اقدامات اصلاحی : در مواردی که پایش نشان دهد که نقطه کنترل بحرانی خاصی تحت کنترل نمی باشد اقدام اطلاحی مناسب طرح ریزی و اجرا میشود .
6- بررسی اثر بخشی سیستم: تعیین و پیاده سازی روشهایی برای تایید اینکه سیستم HACCP بطور اثر بخش عمل می کند.
7- مستند سازی و حفظ سوابق : نگهداری و به روز آوری کلیه مدارک مربوط به طرح ریزی سیستم و سوابق مربوط به پیاده سازی آن.
مزایای پیاده سازی HACCP :
اطمینان از سلامت محصولات و عدم آلودگی آنها
ایجادفرصت های تجاری بین المللی
ایجاد اطمینان در مشتریان و نهاد های قانونی مانند اداره نظارت بر مواد غذایی و اداره استاندارد
بهبود یک سیستم مدیریت در سازمان
جلوگیری از ایجاد ضایعات در تولید و تحویل محصول ناسالم به مشتری
ایجاد فرهنگ پیشگیری بجای اقدام اصلاحی
رفع محدودیت های ناشی از تکیه تنها به بازرسی و آزمایش
صرفه جویی در هزینه ها
قابلیت اجرا در تمام فرآیندهای تولیدی
اما با وجود نکات مثبت در HACCP این آیین کار دارای نقاط ضعفی بود که ضرورت ایجاد یک سیستم جایگزین را ایجاب می کرد ، عمده ترین نقاط ضعف HACCP عبارت است از :
این سیستم فاقد عناصر لازم یک سیستم مدیریت کیفیت بود.
عدم شفافیت در بعضی از بندها مانند بند 6 و 7 ، امکان تفسیر به رای را برای مشاوران و ممیزان سیستم فراهم می کرد .
این آیین کار به عنوان یک استاندارد جهانی بوسیله سازمان جهانی استاندارد پذیرفته نشده است.
گواهینامه های این استاندارد اکردیت ( دارای تایید از سوی اکثر کشورها) نبود.
به علت عدم شفافیت نیاز داشت خلاءهای موجود در آن از طریق پیاده سازی به عنوان جزیی از استاندارد ISO 9001 رفع گردد.
عدم اشاره مستقیم به لزوم رعایت الزامات قانونی و مشتریان که امکان سوء استفاده از آن را پدید می آورد.
عدم ارائه راهکارهای لازم جهت طراحی و پیاده سازی سیستم به ویژه برای برنامه های نگهداری سیستم .
یکسان نبودن الزامات تعریف شده HACCP در استاندارد کشورهای مختلف .
با توجه به موارد فوق سازمان جهانی استاندارد اقدام به تدوین سری استاندارد های ISO 22000 نمود.
ISO 22000:2005 :
این استاندارد در اول سپتامبر 2005 توسط کمیته فنی محصولات غذایی ISO /TC 34 سازمان بین- المللی استاندارد بطور رسمی معرفی شد.
در تدوین استاندارد ISO 22000 نماینده هایی از کمیسیون قوانین مواد غذایی WHO / FAO با کمیته ISO/TC34 همکاری نزدیکی داشتند که این نکته بسیار مثبتی در جهانی شدن این استاندارد بود.
این استاندارد به منظور حصول اطمینان از ایمنی مواد غذایی در طول زنجیره غذایی تا نقطه مصرف نهائی الزاماتی را برای سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی تامین می کند.و عناصر کلیدی یک سیستم کیفیت و ایمنی را در یک استاندارد جامع برای زنجیره تامین مواد غذایی به شرح ذیل ادغام کرده :
1. ارتباطات داخلی
2. مدیریت سیستم
3. برنامه های پیش نیازی
4. اصول HACCP
این موضوع باعث شده این استاندارد تقریبا تمام الزاماتی که در یک سیستم کیفیت لازم است را دارا بوده و کلیه نقاط ضعف HACCP را پوشش دهد.
مزایای استاندارد ISO 22000:2005 :
این استاندارد علاوه براینکه تمام الزامات HACCP و یک سیستم مدیریت کیفیت را دارا می باشد دارای مزایای ذیل نیز هست :
جهانی بودن
تخصصی بودن
الزامات در آن روشن بوده و دارای کتابچه های راهنما ( استاندارد های پشتیبان ) لازم می باشد مانند ISO 22004:2005 و ISO 22005:2005 و .....
یکسان بودن روش پیاده سازی و ممیزی در تمام جهان
درنظر گرفتن الزامات قانونی
همه جانبه نگری
پیشرفته بودن تکنیک های مورد استفاده برای شناسایی و کنترل ریسک نسبت به HACCP .
الزامات ISO 22000:2005 :
الف) کلیات
در مرحله اول این استاندارد از سازمان می خواهد دامنه کاربرد سیستم مدیریت تعریف و کلیه الزامات این استاندارد را برای جلوگیری از تولید محصول ناسالمدر مورد آن پیاده کند.
نکته مهم در استاندارد ایزو 22000 این نکته است که این استاندارد برای تمام سازمانهایی که به نوعی بر روی ایمنی مواد غذایی تاثیر دارند قابل پیاده سازی است ازجمله تولید کنندگان این مواد ، سازمانهای تولید کننده مواد بسته بندی مواد غذایی ، تولید کنندگان خوراک دام و طیور ، سازندگان ماشین آلات صنایع غذایی و دارویی ، شرکت های حمل کننده و یا توزیع کنندگان مواد غذایی و.....
ب)مستند سازی
سپس این استاندارد توضیحاتی در مورد نحوه مستند سازی و مستندات مورد نیاز این سیستم که شامل :
1. خط مشی و اهداف سازمان در ارتباط با تولید محصول سالم
2. روشهای اجرائی و دستورالعمل های الزام شده در استاندارد
3. سایر مستندات (مدارک و سوابق) لازم جهت تکوین سیستم بسته به نوع محصول
ارائه الزامات و راهنمائی هایی در مورد کنترل مدارک و سوابق را مطرح می کند که در واقع گام 7 در HACCP می باشد.
بایدیادآور شد که مستندسازی ستون اصلی هر سیستم مدیریت کیفیت می باشد.
ج) مسئولیت مدیریت
استاندارد در این بخش اقدام به تشریح وظایف اصلی مدیریت در استاندارد ایزو 22000 می پردازد که شامل :
1. داشتن تعهد به تولید محصول سالم و مورد درخواست مشتری و رعایت قوانین
2. بیان خط مشی و اهداف در مورد ایمنی مواد غذایی
3. طرح ریزی سیستم کیفیت و ایمنی مواد غذایی و اطمینان از اثر بخشی و یکپارچگی آن
4. تعیین مسئولیت و اختیارات و داشتن چارت سازمانی
5. تعیین راهبر تیم ایمنی مواد غذایی
6. ایجاد سیستم و روشی در مورد آمادگی برای مواردی که ایمنی و سلامت محصول را به خطر می اندازد.
7. بررسی اثر بخشی سیستم در قالب جلسات بازنگری مدیریت می باشد.
د)مدیریت منابع
در این مرحله استاندارد ISO 22000 به بیان الزاماتی برای تولید محصول سالم می پردازد که شامل موارد ذیل می باشد :
1. نیروی انسانی واجد شرایط
2. زیر ساختها شامل تجهیزات تولید، وسایل حمل و نقل، تاسیسات و ......
3. محیط کار مناسب و رعایت شرایط GMP و GHP
ه) طرح ریزی و پدیدآوری محصولات ایمن
این بخش از ISO22000 به بیان الزاماتی برای تولید محصول ایمن و سالم می پردازد بخش عمده این الزامات در واقع همان اصول HACCP می باشد و هدف آن ایجاد برنامه هایی برای تولید محصول سالم است. استاندارد نام این برنامه ها را برنامه های پیش نیازی یا PRP گذاشته است.
PRPها به صورت ذیل طرحریزی، اجرا و به روز می شوند :
1. با نیازهای سازمانی در خصوص ایمنی مواد غذایی متناسب باشند.
2. با اندازه و نوع عملیات و ماهیت محصولاتی که تولید و یا جابجا می شوند متناسب باشند.
3. در کل سیستم تولید به صورت برنامه های قابل اجرای عمومی یا بصورت برنامه های قابل اجرا برای یک محصول یا خط عملیات خاص اجرا شوند.
4. توسط تیم ایمنی مواد غذایی تائید شوند.
سپس استاندارد به بیان الزامات پنج گام اولیه HACCP می پردازد و تکنیکهایی را برای این مهم معرفی می نماید این تکنیکها نسبت به تکنیکهای معرفی شده در HACCP دقیقتر و کاربردی تر می باشد. همچنین در آن یکسری الزامات اضافی مانند سیستم ردیابی که در HACCP به صراحت الزام نشده بود و یا توضیح کامل تری در مورد بروز مغایرت ها و نحوه برخورد با محصول ناسالم و انجام اقدام اصلاحی را مطرح می کند.
و) صحه گذاری، تصدیق و بهبود سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی
در این فصل الزامات گام 6 آیین کار HACCP به طور کامل تری با در نظر گرفتن اصول مدیریت کیفیت شرح داده شده که بطور خلاصه عبارتند از :
صحه گذاری مجموعه اقدامات کنترلی در PRPها
کنترل تجهیزات پایش و اندازه گیری و اطمینان از کالیبره بودن آن ها
تصدیق سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی از طریق ممیزی داخلی
ارزیابی اختصاصی نتایج تصدیق ها
تحلیل نتایج فعالیت های تصدیق
بهبود مستمر و به روز آوری سیستم
همانطور که ملاحظه شد این استاندارد بسیار کاملتر و روشنتر از HACCP می باشد لذا از سوی اداره نظارت بر مواد غذایی نیز پذیرفته شده و بر HACCP ارجحیت دارد.
پیاده سازی استانداردهای HACCP و ISO 22000:2005 در صنعت آرد:
از آنجا که از سوی سازمان غله پیاده سازی استانداردهای مدیریت کیفیت الزام شده، در حال حاضر تعداد زیادی از کارخانجات آرد در کشور اقدام به پیاده سازی این استانداردها نموده اند.
براساس آمار در دست تا سال 1388 حدود 50 کارخانه آرد موفق به اخذ گواهینامه های HACCP ، ISO 9001 ، ISO 22000:2005 شده یا در مراحل پایانی پیاده سازی آن بوده اند.
در این میان تعداد گواهینامه های ISO 9001 بسیار بیشتر از HACCP یا ISO 22000:2005 بوده و تا این تاریخ تعداد انگشت شماری از شرکت ها گواهینامه ISO 22000:2005 را اخذ نموده اند که دلیل آن جدید بودن این استاندارد می باشد.
باید گفت پیاده سازی استاندارد ISO9001 راحت تر و در بسیاری موارد کم خرج تر از HACCP یا ISO 22000:2005 می باشد. چرا که در بعضی از سازمان ها هزینه زیادی بابت GMP به شرکت ها تحمیل می شود.
اما در شرکت هایی که شرایط GMP مناسب دارند هزینه پیاده سازی چندان بالا نمی باشد برای مثال در کارخانه هایی مانند آرد زاهدی (گرگان) یا آرد مریانج کار (همدان) با توجه به مدرن بودن تجهیزات و ساخت اصولی کارخانه نیاز به انجام هزینه خاصی برای GMP وجود نداشت.
ولی در بعضی شرکت های آرد برای انجام GMP تا 25میلیون تومان هزینه شده بود. لازم به ذکر است که مناسب بودن GMP بوسیله اداره نظارت بر مواد غذایی، اداره استاندارد و اداره غله نیز الزام شده و الزامات HACCP یا ISO 22000 در مورد GMP دقیقآ منطبق با خواسته های نهادهای قانونی در این زمینه می باشد لذا در این زمینه هزینه مضاعفی را به شرکت ها تحمیل نمی کند.
اولین گام برای پیاده سازی واخذ گواهینامه های ایزو9001 ویا HACCP یا ISO22000 استفاده از مشاور برای تبیین الزامات استاندارد در صنعت می باشد، در این مورد تخصص و آشنایی مشاور با صنعت اهمیت بسیار زیادی دارد استفاده از مشاوران بی تجربه می تواند هزینه زیادی را به سازمان تحمیل نماید.شرکت مهندسی پویندگان ایمنی و کیفیت با داشتن بیش از 30 کارخانه آرد از موفقترین مشاوران در این زمینه می باشد .
سپس شرکت به کمک مشاور اقدام به طراحی سیستم بر اساس الزامات استاندارد می نماید این طراحی در شرکت های آرد بین 2تا 3 ماه طول خواهد کشید.
به موازات طراحی سیستم، شرکت اقدام به اجرای سیستم مدیریت مربوطه می نماید. معمولا این بازه زمانی نیز 2 تا 3 ماه به طول می انجامد. پس از اجرای کامل کلیه الزامات و خواسته های استانداردهای مزبور، با همکاری مشاور، سیستم مورد ممیزی قرار گرفته، پس از رفع عدم انطباق های احتمالی مشاهده شده، نسبت به انتخاب شرکت گواهی دهنده مانند ASYS,TUV , DNV ,ASYS, IMQ , MIC ,BSIو انعقاد قرارداد با آن شرکت اقدام می گردد، که پس از انجام ممیزی شرکت گواهی دهنده و اخذ گواهینامه سیستم های مدیریت، پروسه اخذ استاندارد سیستم مدیریت به پایان می رسد.
روش اخذ گواهینامه های سیستم های کیفیت مانند ایزو9000 در وب سایت این شرکت توضیح داده شده است
در سازمان یک نفر از مدیران باید به عنوان نماینده مدیریت در امرHSE تعیین و براجرای سیستم نظارت داشته باشد.
در هر کارگاه یک نفر باید به عنوان مسئول این کارگاه تعیین و کلیه امور ایمنی زیست محیطی کارگاه را زیر نظر داشته باشد.
شرکت باید کلیه قوانین ایمنی و زیست محیطی مربوط به فعالیت خود را شناسایی و اجرا نماید
باید ریسک آنالیز برای خطرات ایمنی و زیست محیطی انجام شود.(خطرات بالفعل و بالقوه)
سازمان باید به طور مستمر و برنامه ریزی شده اقدام به سنجش آلاینده های زیست محیطی و ایمنی بهداشت حرفه ای سازمان خود اقدام نماید.
برای کلیه امور خطرناک در کارگاه باید پرمیت صادر شده و این امور زیر نظر مسئول ایمنی و زیست محیطی کارگاه انجام شود.
برای کلیه اموری که خطرناک تشخیص داده شده باید دستورالعمل ایمنی و زیست محیطی تدوین شود و به پرسنل ابلاغ شود.
سازمان باید برای شرایط اضطراری و مقابله با آن برنامه هائی داشته باشد.
باید بر اساس نتایج بدست آمده از اجرای سیستم و حوادث پیش آمده همچنین در مواردی مانند تغییرفرایند ها سیستم بازنگری شود.
چگونه میتوان گواهینامه ISO 9001 گرفت؟
بسیاری از سازمانها سوال میکننده روش گرفتن ایزو چیست.ما در اینجا راهنمایی هایی برای گرفتن ISO 9000 ارائه میکنیم.
اولین اقدام در پیاده سازی استانداردهای سیستم مدیریت کیفیت،تصمیم مدیریت میباشد.
بعد از این تصمیم مدیریت به گرفتن ISO باید اقدام به انتخاب یک مشاور برای پیاده سازی این استاندارد نماید.دلایل استفاده از مشاور در
پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت عبارتند از:
استفاده از کارشناس آگاه به الزامات سیستم کیفیت
کاهش زمان پیاده سازی سیستم و جلوگیری از دوباره کاری
کاهش هزینه های ناشی از طراحی اشتباه سیستم
نگاه به شرکت بوسیله یک فرد خبره و عارضه یابی در شرکت
تسریع در پیاده سازی به علت تمایل مشاور به کاهش زمان پیاده سازی
بیشتر بودن همکاری پرسنل با یک فرد خارج از سازمان
گاهی اوقات برخی از سازمانها/شرکتها اقدام به اعزام پرسنل برای طی نمودن دوره های سیستم کیفیت مینمایند و مایلند سیستم را بوسیله کارشناسان خود پیاده سازی نمایند.این موضوع در اکثر موارد موفقیت آمیز نیست.و این امر به علت:
در یک کلاس 3تا5 روزه تمام الزامات سیستم تدریس نمیشود و کلیات ارائه میگردد.
هر صنعت الزامات خاص خود را دارد که معمولاً در کلاسها آموزش داده نمیشوند.
معمولاً جو عدم اطمینانی که در سازمان نسبت به طراحی بوسیله خود پرسنل سازمان وجود دارد مانع پیشرفت پروژه میشود
درک ناقص از الزامات سامانه کیفیت باعث میشود بعضی از کنترل ها افراطی و یا کمتر از حد مورد نیاز طرح ریزی شود
نداشتن نمونه در انجام فعالیت پیشرفت پروژه را کند میکند.
در انتخاب مشاور باید موارد ذیل را مبذول داشت:
تجربه مشاور در طراجی سیستم و تعداد پروژه اجرا کرده
آگاهی مشاور به ویژگیهای صنعت و تجربه وی در صنعت
زمانیکه مشاور برای پیاده سازی سیستم میگذارد.
گاهی دیده میشود که مشاور با 4یا5جلسه اقدام به پیاده سازی سیستم مینماید.در حالیکه حداقل باید 12 جلسه در سازمان حاضر باشد
آشنایی مشاور با روش کار و الزامات سازمانهای گواهی دهنده(CB )
استقلال مشاور از سازمان گواهی دهنده.
در بسیاری از موارد دیده میشود شرکت های گواهی دهنده در صورتیکه با مشاور در ارتباط باشند از نقایص طراحی مشاور به راحتی گذشت میکنند و در نتیجه باعث کاهش اثر بخشی سیستم کیفیت میشوند.
در گام بعد مشاور باید یک گپ آنالیز ارائه نماید و با شناسایی وضع موجود سازمان با الزامات و خواسته های استاندارد اقدام به تعیین اقدامات و برنامه ریزی امور نماید.سپس کمیته راهبردی و اجرائی بوسیله مشاور تشکیل میگردد.اعضای کمیته راهبردی از مدیران سازمان و اعضای کمیته های اجرائی معمولاً کارشناسان و عوامل اجرائی سازمان میباشند.
درگام بعدی مستند سازی سیستم بوسیله اعضای کمیته های راهبردی و اجرائی و مشاور انجام میگیرد.
مستندات لازم شامل موارد ذیل تهیه میشود:
خط مشی و اهداف
نظامنامه کیفیت
روشهای اجرائی
مستندات پشتیبان شامل فرمها،دستورالعمل ها،آئین نامه ها،نقشه ها،گردش کارها و .....
مستند سازی بر اساس روشهای معرفی شده در استاندارد ISO/TR 10013 انجام میشود.
لازم به ذکر است مشاور باید آموزشهای لازم را در ارتباط با الزامات ISO 9001 و سامانه مدیریت کیفیت و نحوه مستند سازی آن به پرسنل سازمان ارائه دهد.
زمان طراحی و مستند سازی سیستم بسته به نوه سازمان و تجربه مشاور بین 3 تا 5 ماه میباشد.
پس از انجام مستند سازی نوبت به اجرای سیستم مدیریت کیفیت میرسد.بهترین اقدام این است که هر روش بلافاصله پس از مستند سازی اجراء شود تا نواقص آن مشخص گردد.
معمولاً دو تا سه ماه پس از اجرای سیستم مدیریت کیفیت نوبت به انجام ممیزی داخلی میرسد،که از مناسب بودن سیستم طراحی شده اطمینان حاصل شود.
همزمان با این کار انتخاب شرکت گواهی دهنده(CB ) انجام میشود.
در انتخاب CB باید به موارد زیر توجه کرد:
داشتن اعتبار برای صدور گواهینامه
تجربه ممیزان سازمان در صنعت مورد ممیزی
ثبت و صدور گواهینامه
استقلال شرکت گواهی دهنده از مشاور
متاسفانه اخیراً دیده شده بسیاری از شرکتهای گواهی دهنده اقدام به ثبت گواهینامه در (AB) مرکز اعتبار دهی نمیکنند و بدون پرداخت هزینه مربوط به AB اقدام به صدور گواهی نامه میکنند که این گواهی نامه اعتبار ندارد.
بهتر است در موقع انتخاب شرکت گواهی دهنده مشاوره لازم به عمل آید.
پس از انجام ممیزی داخلی و رفع مشکلات و عدم انطباق های مشاهده شده نوبت به ممیزی شرکت گواهی دهنده میرسد که معمولاً در دو مرحله ممیزی نهایی انجام میشود.
در صورت تائید گواهینامه سیستم کیفیت برای سه سال صادر میشود ولی هر سال یک ممیزی مراقبتی بوسیله شرکت گواهی دهنده به منظور اطمینان از تداوم پیاده سازی سیستم به عمل می آید.
روش گرفتن سایر گواهینامه های سیستم های کیفیت مانند ISO 29001 ، ISO 13485 ، ISO-TS-16949 ،ISO 22000 ،ISO20000 و.. شبیه آنچه در بالا گفته شد میباشد.
ISO 9001:2008 دارای چه الزاماتی است؟
الزامات اصلی استاندارد ISO 9001 عبارت است از:
1-شناسایی فرآیند های اصلی سازمان و تعیین ارتباط آنها با یکدیگر:
مانند فرآیند خرید،فرآیند تولید و ارائه خدمات،فرآیند فروش و ارتباط با مشتری و .....
2-الزاماتی مربوط به مستند سازی شامل
تدوین خط مشی و اهداف برای سیستم مدیریت کیفیت
یک نظامنامه که بیان کننده نحوه پاخگویی سازمان به الزامات سیستم مدیریت کیفیت بصورت کلی و دامنه کاربرد سیستم میباشد.
روشهای اجرایی و مستندات مورد نیاز پشتیبان مانند فرم ها،دستورالعمل ها،آئین نامه ها و ....
سوابقی که اثبات کننده اجرای سیستم میباشد.
نحوه کنترل مستندات سازمان و کنترل سوابق
3- الزامات مدیریتی شامل
تعهد مدیریت به کیفیت و مشتری مداری
مشخص کردن اهداف و خط مشی در سازمان
سازماندهی و ساختار سازمانی و مشخص کردن مسئولیت ها و اختیارات
تعریف کنترل های مناسب مدیریت و بازنگری مدیریت
4-مدیریت منابع
شامل نحوه تامین منابع به ویژه
نیروی انسانی و نحوه اطمینان از صلاحیت آنها
زیر ساخت ها مانند تاسیسات،ماشین آلات و تجهیزات پشتیبانی
محیط کار ایمن و مناسب و نگهداری مناسب آنها
5-الزاماتی در ارتباط با نحوه تولید
طرح ریزی پدید آوری محصول و مراحل مربوط به آنها
نحوه ارتباط با مشتری و فرآیند های فروش
سیکل طراحی و توسعه محصول و فرآیند
نحوه انجام خریدها و ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان